Imom al-Buxoriy yodgorlik majmui

Qo'lyozma-toshbosma kitoblar asosan fiqxiy masalalar, Qur'on tafsirlari, aqoid (islom falsafasi), Hadis hamda Navoiy, Fuzuliy, Boborahim Mashrab, Yassaviy va boshqa shoirlar, adiblarning asarlaridan iborat.  Kutubxonada qo'lyozma kitoblar uchun alohida, toshbosma kitoblar uchun alohida xonalar mavjud bo'lib, harorat bir maromda ushlab turiladi. Xonalar havo almashtirgichlar bilan to'liq jihozlangan. Har bir kitob uchun ma'lumot varaqasi bor. Kitobni qachon, qayerda, kim tomondan chop qilingani, qog'ozi, rangi, varag'i, qaysi holatda turganligi haqida batafsil malumot mavjud. Yana shu kitoblar xaqida kompyuterdan ham ma'lumot olish mumkin. Qaysi kitob kerak bo'lsa, kompyuter tugmasini bosasiz va shu kitob ekranda hosil bo'ladi. Kitob mutolaasi uchun o'quv zallari muhayyo. Arab va  fors tillarini mukammal egallagan zukko ilmiy xodimlarimiz bu yerda o'rganilmagan kitoblarni o'qib, tadqiqotlar olib borishmoqda 2000 yildan boshlab bu kutubxonani «O'zbek Xalqi qo'lyozma merosi milliy markazining Samarqand bo'limi» deb yuritishmoqda. Hozirgi kunda kutubxona xalqning qo'lidagi qadimiy qo'lyozma, toshbosma kitoblarni sotib olish hisobiga boyitib borilyapti Kelajakda Imom al-Buxoriy hazratlarining ham o'rganilmagan kitoblarini topib  o'rganish, qaytadan nashrga tayyorlash, shuningdek, Samarqand allomala- ridan Dorimiy, Abu Lays-Samarqandiy, Imom Moturidiy asarlari ustida ishlash va kelajak avlodga yetkazish kerak.   Kutubxonaning paydo bo'lishi tarixi qanday? 1970 yildan e'tiboran Imom al-Buxoriy hazratlarining 1974 yilda bo'lib o'tadigan 1200 yillik yubiley to'ylariga tayyorgarlik ko'rila boshlangan. Bu tadbirga O'rta Osiyo va Qozog'iston musulmonlari diniy idorasi raisi, muftiy - qori Ziyoviddin aka boshchilik qilganlar. U kishi bu yerga tez-tez kelib turar va bo'layotgan ishlarni nazorat qilib turar edilar. U davrlarda hozirgidek sharoit yo'q bo'lib, har qadam nazorat ostida bo'lgan. Shunga qaramasdan muftiy janoblari bir mahallar xor bo'lgan qo'lyozma va toshbosma kitoblarni tevarak-atrofdagi kishilardan masjidga topshirishni iltimos qildilar. Bu gaplarni eshitgan xalq ko'z qorachigi'dek asrab kelgan kitoblarni o'z ixtiyori bilan masjidga topshira boshladi. Bu kitoblar uchun kutubxona qurish zarurati paydo bo'ldi. 1974 yilgacha  kutubxona qurib bitkazildi va kitoblar bilan jihozlandi. Qori Ziyoviddin muftiy hazratlari ham o'z navbatida diniy idora tomonidan ko'plab kitoblarni hadya qildilar. Imom al-Buxoriy hazratlarining 1200 yillik yubileylarida 28 davlatdan 180 nafar xorijlik mehmonlar ishtirok etdilar.  Mehmonlar Imom al-Buxoriy ravzalarini ziyorat qilish bilan birga, kutubxonaga ham kirishib, kitoblar bilan yaqindan tanishishdi. Keyinchalik ko'pchilik mehmonlar kutubxonani yanada boyitish uchun o'z yurtlaridan turli xil kitoblarni sovg'a qilib yuborishdi. Imom al-Buxoriy hazratlarining 1998 yili bo'lib o'tgan 1225 yillik yubileylari munosabati bilan bu joy tubdan o'zgartirilib, katta majmua barpo qilindi. Majmuadan zamonaviy kutubxona ham o'rin oldi. Bu kutubxona 30000 kitobga mo'ljallangan bo'lib, zamon talablariga to'liq javob beradi.

    Muzey.   Muzeyga kirishingiz bilan o'ng tomondagi Ka'bapo'sh e'tiboringizni o'ziga tortadi. Uni 1992 yil Saudiya Arabistoni podshohi Fahd ibn Abdulaziz janoblari Prezidentimizga sovg'a qilganlar. Ka'bapo'shga «Oli Imron» surasining 97-oyati yozilgan. Muzeyda asosan xorijiy mamlakatlardan tashrif buyurgan mehmonlarning sovg'alari saqlanadi. Xususan, Indoneziya Prezidenti Suxarto janoblari 1995 yilda takdim etgan Qur'oni karim; Pokiston Islom Respublikasi Bosh Vaziri  Benazir Bxutto janobi oliyalari 1995 yilda sovg'a qilgan Qur'on;  Iordaniya Xoshimiylar Qirolligi tomonidan in'om qilingan Qur'on; Saudiyalik vatandoshimiz Xoji Abdulboqiy tomonvdan 1999 yili hadya etilgan Ka'batulloxning eshigi maketi, «Kofirun» va «Yosin» suralarining husnixat bilan bitilgan nusxalari; Birlashgan Arab Amirligi tomonidan 1985 yilda berilgan Ka'batulloh suvrati tushirilgan tillodan yasalgan likopcha;Saudiya Arabistonining O'zbekistondagi elchisi 1999 yili sovg'a qilgan jildi sadafdan yasalgan Qur'oni karim; Eron Prezidenti Oyatulloh Rafsanjoniy 1995 yili sovg'a qilgan Qur'oni karim, Eron Tashqi Ishlar Vaziri Said Kamol Xarroziy tomonidan 2000 yilda sovg'a qilingan Qur'roni karim; Qozog'iston prokuraturasi tomonidan sadafga chiroyli qilib tushirilgan Oyatal kursi, Sulaymon Demirel janoblari 1995 yili sovg'a qilgan Qur'oni karim; O'zbekiston Futbol Federasiyasi vakili Qurbonov Zokirjon aka tomonidan sovg'a qilingan Allohning nomi bitilgan chizma; Malayziya Tashqi Ishlar Vazirligi tomonidan hadya qilingan sovg'alar; Germaniya Bundestagi tarafidan hadya etilgan kumushdan yasalgan medalon; Birlashgan Arab Amirligi tomonidan berilgan jildi sadafdan yasalgan Qur'oni karim; Marokko podshohi Hasan II tomonidan 1970 yilda sovg'a qilingan  misdan yasalgan katta qandil va boshqa noyob buyumlar, kitoblar. Imom al-Buxoriy masjidining 1998 yilgacha bo'lgan ko'rinishi maketini ham shu yerga qo'yilgan. 

     "Dorul hadis" - majmua to'rida (maqbaraning orqa tarafida) hadis ilmini o'rganishga mo'ljallangan o'quv markazi joylashgan. Samarqand viloyati, Payariq tumanidagi "Imom al-Buxoriy" hadis ilmi markazi 1991 yil Imom al-Buxoriy masjidi qoshida madrasa sifatida tashkil qilingan Imom al-Buxoriy madrasasi o'z faoliyatini O'zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi, «Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to'g'risida»gi, «Ta'lim to'g'risida»gi qonunlari va o'z Nizomi asosida olib boradi.  «Imom al-Buxoriy» hadis ilmi markazi 1998yil 29 oktyabrda Adliya vazirligida qayta ro’yxatdan o’tkazilib, 12-raqamli guvohnoma bеrilgan. O’quv maskani ta’lim faoliyatini davom ettirish uchun 1999 yil 22 yanvarda 10-raqamli maxsus ruxsatnoma (litsеnziya) oldi va «Hadis ilmi markaziga» aylantirildi. 1998 yilda O'zbekiston Respublikasining «Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to'g'risidagi qonuni»ga o'zgarishlar kiritilganligi sababli,  madrasa «Hadis ilmi markazi» deb yuritila boshlandi. Bilim dargohimiz mustaqil huqukiy shaxs sifatida O'zbekiston Respublikasida belgilab qo'yilgan huquq va imtiyozlarga ega. «Hadis ilmi markazi»ning o'z kasbining fidoyisi bo'lgan ustozlari yosh avlodni yuksak ma'naviy ruhda tarbiyalashga astoydil bel bog'laganlar. Talabalarga 20 nafar mudarris ixtisos va umumta'lim fanlaridan saboq beradi. Ulardan 13 kishi oliy ma'lumotga ega bo'lgan mutaxassis bo'lib, bir nafari fan nomzodi, qolgan 7 mudarris o'rta maxsus ma'lumotga ega bo'lgan xodimlardir. Bilim yurti mudarrislari Toshkеnt islom univеrsitеti qoshida tashkil etilgan malaka oshirish kurslarida muntazam o’z bilimlarini boyitmoqdalar. 2000 yildan boshlab o'quv jarayonlari O'zbekiston Respublikasining oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi bilan kelishilgan holda tuzilgan yangi dastur asosida olib borila boshladi. «Hadis ilmi» markazida hadisshunoslik fani, ya’ni hadis, hadis roviylari, muhaddislar, ularning hayoti, ijodi va yaratgan asarlari, islom dini tarixi, qur’oni karim qiroati, tafsir, fiqh, arab tili, notiqlik san’ati fanlari bilan bir qatorda Milliy istiqlol g’oyasi, O’zbеkiston tarixi, ma’naviyat asoslari, dinshunoslik, chеt tili, matеmatika, fizika, ximiya, informatika kabi fanlarni o’rgatishga ham katta e’tibor bеrilmoqda.  Diniy  ta'lim bilan birgalikda dunyoviy fanlardan ham dars berilayotganligi talabalarning har tomonlama yetuk mutaxassis bo'lib yetishmoqligiga imkon berayotir.